Giriş

Bölümler:
» Mukaddime
» Hacdan Önce Hazırlık ve Bazı Tavsiyeler
» Haccın Fazileti
» Hac İle Alâkalı Bazı Tabirler

MUKADDİME

Üzerimize farz olan ibadetler, namaz ve oruç gibi bedeni, zekat gibi mâli, hac gibi hem mâli hem bedeni olmak üzere üç kısımdır.
İslamın beş şartından biri olan hac, Hicretin dokuzuncu yılında farz kılınmış olup, farziyeti kitap, sünnet ve icmâ ile sabittir. Belirli şartları taşıyan Müslümanlar’a, ömürde bir defa hac yapmak farz-ı ayındır. Ancak, şartlar gerçekleştiği halde hemen haccetmeyip daha sonra bu vazifeyi ifâ edenlerin haccı da kaza değil edâ olur.
Şurası bilinmelidir ki, hacca niyet eden kimsenin, evvelâ hac ibadetiyle alâkalı tüm bilgileri öğrenmesi gerekir. Aksi halde, üzerine farz olan bu ibadeti ya noksan yapar ya da haccın sıhhatine mâni hareketlerde bulunur.
Âlemlere rahmet olarak gönderilen Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) her türlü zahmete katlanarak, haccın nasıl yapılacağını sahabelerine öğretmiş ve onlar vâsıtasıyla daha sonra gelecek ümmetlerine uyarıcı ve doyurucu bilgiler bırakmıştır.
Hac'da büyük bir topluluk meydana gelir. İslâm Âlemi birbilerinin hallerini öğrenip, birbirlerine iyilikte ve takvada yardım ederler. Bir kavim diğerinden nice hikmetler öğrenip ibret alırken, Müslüman kardeşlerinin çokluğu ve dünyadaki gayretleri ile de mânen güçlenir (S.H.T).
Bu kitap ta, hac ibadetinin usulüne uygun olarak yapılması, hac esnasında nelere dikkat edileceği, hangi fiil ve davranışların suç sayıldığı, haccın erkân ve âdâbının neler olduğu ile alâkalı bilgiler bulunmaktadır.
Ayrıca mevzuların daha iyi anlaşılabilmesi için yer yer resimler ve şekiller konulmuştur.
Müslüman kardeşlerimizin makbül ve mebrur bir hac yapmalarını Cenab-ı Hakk dan niyaz ederiz.

 HACDAN ÖNCE HAZIRLIK VE BAZI TAVSİYELER

Hacı adayı kardeşim! Her şeyden evvel şunu bilmelisin ki! Hac yolculuğu ticari ya da turistik bir seyahat değil, bir ibadet yolculuğudur. Bu yolda atılan her adımın, çekilen sıkıntı ve meşakkatlerin bir taraftan kendimize sevap kazandırırken diğer taraftan günahlarımızı eriteceğini hiçbir zaman unutmamalıyız.
Mali ve bedeni gücü yerinde olan bir Müslüman’a farz olan hac ibadeti, diğer ibadetlere nisbetle ifası oldukça zor olan bir vazifedir. Bu sebeple her şeyden önce sabırlı olmanızı tavsiye ederiz. Zira uzun bir yol kat edecek ve çok sıcak bir iklimle karşılaşacaksınız. Çeşitli yerlerden gelmiş insanlarla karşılaşacak ve beraber olacaksınız. Bazen aç, bazen susuz ve uykusuz kalacaksınız. Dengeniz bozulup sinirli halde olabilirsiniz veya karşınızdaki öyle olabilir, hatta sizden daha sinirli olabilir. O halde yapacağınız iş çok sabırlı olmaktır. Sabır, sabır…
Temiz, efendi, nazik, affedici, tatlı dilli, güler yüzlü ve alçak gönüllü olmak mecburiyetindeyiz.
Hacı adayı kardeşim! Sakın ola kimsenin kalbini kırma. Çünkü kalp kırmak Allah c.c nazarında Kâbe’yi yıkmaktan daha tehlikeli ve günahtır.
Dikkatli ol! Zira şeytan ve nefis, bu yolda daha çok musallat olacaktır. Allah c.c şerrinden korusun.
Hacı adayı kardeşim! Allah Resulünün huzuruna gideceğiz, iyi hazırlanmalıyız, maddi ve manevi temizliğimizi iyi yapmalıyız. Tespih namazın kılıp, tövbe ve istiğfara salât-ü selama şimdiden başlamalıyız.
Çok sadaka ver ve yolda yetecek kadar para al; maddeten ve manen kimseye yük olma. Mümkün olduğu kadar malınla ve bedeninle başkalarına yardımcı ol. Bütün bu güzel şeyler haccının kabulüne ve ayrıca mukaddes yerde bir nafile hac sevabı kazanmana da vesile olur.
Nitekim Peygamber s.a.v. efendimiz “Başkasına yük olmayın” buyurmuştur. O halde uçakta, otobüste ve kalınacak yerlerde arkadaşlarımıza yük olmadan, bilhassa yaşlılara yardımcı olmaya çalışalım.
O mübarek yerlerde alış-verişe dalmayalım. İbadete gayret eldim. Alış-verişi memleketimizde yapabiliriz; ama Kâbe’yi, Ravza’yı ve Mescid-i Nebevi’yi bulamayız.
Allah c.c her hususta yardımcımız olsun… Âmin

 HACCIN FAZİLETİ

(Sure-i Al-i İmran 96-97)
Manası: “Şüphesiz âlemler için, çok feyizli ve ayn-ı hidayet olmak üzere, konulan ilk ev (ma’bed) elbette Mekke’de olandır. Orada apaçık alametler, İbrahim’in makamı vardır. Kim oraya girerse (taarruzdan) emin olur. Ona bir yol bulabilenlerin (gücü yetenlerin) Beyti hac ( ve ziyaret) etmesi Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. Kim küfrederse şüphesiz ki Allah âlemlerden ganî (müstağni) dir.”
            Dünya ve ahiret hayatı bakımından önemli bir dönüm noktası olan hac, ihlâs ve samimiyetle edâ edildiği zaman Hz. Allah kıtında yüksek dereceleri ihraz etmeye vesile olur ve kişiyi her hususta mükemmelleştirir.

(Buharı c.2 s.209 Müslim c.4 s.107)
Manası: “Kim Allah c.c için haccederse, kötü söz ve davranışlardan sakınır ve günahlara sapmazsa, annesinin onu doğurduğu günkü gibi  günahlardan temizlenmiş olarak döner.”

(Et-Terğib ve’t-Terhib c.2 s.165)
Manası: “Câbir (r.a)’dan Peygamber (s.a.v)’in şöyle buyurduğu rivayet olunmuştur: “Hacc-ı mebrur için cennetten başka mükafat yoktur.” Bunun üzerine:
-“Onun mebrur olması ne (ile) dir?” diye soruldu:
Rasul-i Ekrem:
-“Yemek yedirmekle, hoş kelam (konuşmakla) iledir” buyurdu.
Allah rızası için yapılan hayır ve ibâdeti îfa için harcanan paralar, budanmış bir asmanın daha çok üzüm vermesi gibi, sahibinin malında bir bereketin husulüne vesile olur.

(Buhari c.2 s. 141; Nesai c.2 s.3)
Manası:Ebu Hureyre (r.a)’dan şöyle dediği rivayet olunmuştur:
Peygamber (s.a.v) Efendimize:
-“Hangi iş daha faziletlidir?” Diye sorulduğunda.
-“Allah ve Resulüne iman etmektir.” Cevabını verdi.
-“Sonra hangisi denildi?” denildi.
-“Allah yolunda cihattır.” Buyurdu.
-“Daha sonra hangi (amel) bir?”denildi.
-“Hacc-ı mebrurdur.” Buyurdu.

(Et-Terğib ve’t-Terhib c.2 s.178)
Manası:”Hiç şüphe yok ki, şu beyt (-i şerif), İslam’ın direk (mesabesindeki rukün) lerinden biridir. Kim hac ve umre yaparsa, kafeletini Allah’ın üzerine havâle etmiş demektir.
Eğer (bu yolculukta) vefat ederse Allah onu cennete koyar, şayet ehl(-i beyt) inin yanına döndürürse ganimetle geri çevirir.”
Hac ve umre yapan kişi, işini ve eşini, canını ve malını Allah’ın hıfz-u himayesine havâle etmiş demektir. Bu vazifeyi îfa ederken ölürse Allah-ü Teâla cennetine koyar. Memleketine salim dönerde sevap ve berekete nâil olarak avdet etmiş olur.

(Et-Terğib ve’t-Terhib c.2 s.180)
Manası:”Hacılar ve umreciler Allah-ü Teâla’nın elçileridir. Allah c.c onları hacca çağırdı, hemen icâbet ettiler onlar da Allah’tan istekte bulundular, Cenab-ı Hakta dileklerini kendilerine verdi.”

(Et-Terğib ve’t-Terhib c.2 s.180)
Manası:”Hacda harcanan para, Allah c.c yolunda (cihad için) sarf edilen nafaka gibi, yedi yüz kat fazlası ile verilecektir.”

(Et-Terğib ve’t-Terhib c.2 s.109)
Manası:”Haccetmek isteyen kimse acele etsin, geriye bırakmasın. Çünkü ya hasta olur ya bineği kaybolur Yahut ihtiyaçları ortaya çıkar.”

            Bir müminin, haccı îfada acele etmesini ihtiyata uygun olduğu bir gerçektir. Sıhhati yerinde bulunurken, gençliğini güç ve kuvvetini kaybetmeden, elindeki mâli imkan sarsılmadan ve can tende, para kesede iken yapıvermelidir.

(Ebu Davut c.2 s.141)

Manası:”Kim hac yapmayı dilerse acele etsin.”

(Et-Terğib ve’t-Terhib c.2 s.211)
Manası:”Kim açık(ta görülen) bir ihtiyaç, (yolculuğuna) mâni olan bir hastalık veya zalim bir hükümdar engellemediği halde haccetmezse, dilerse Yahudi dilerse Nasrâni olarak ölsün.”

 HAC İLE ALÂKALI BAZI TABİRLER

Hac: Husûsi mekânı, husûsi zamanda, husûsi fiille ziyâret etmektir.
Hacc-ı İfrad : Umresiz yapılan hacdır.     
Hacc-ı Temettû: Aynı senenin hac aylarında umre ve haccı ayrı ayrı ihramlarla edâ etmektir.
Hacc-ı kıran: Bir ihramla umre ve haccı beraber yapmaktır.
Hac ayları: Şevval, zilkâde ve zilhicce’nin ilk on günüdür.
Menâsik-i Hac: Hac vazifeleri; haccın farzları, vacipleri ve sünnetleri olan fiillerdir.
Haccı mebrur: Makbul olan hacdır.
Umre: İhramlı olarak Beytullah’ı ziyaret etmek, Safa ile Merve arasında sa’y etmektir.
İhram: Hac ve umre ibadetlerini edâ etmek için bir kısım mübahları haram kılmaktır.
İzâr: Belden aşağıya dolanan peştamal gibi örtü.
Ridâ: Belden yukarıya örtülen havlu ve benzeri örtü.
Niyet: Kasdetmek.
Telbiye:
لَبَّيْك اَللَّهُمَّ لَبَّيْك، لَبَّيْكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْك، إنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْك، لاَ شَرِيكَ لَك.
“Lebbeyk. Allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk. İnnel-hamde ven-nimete leke vel-mülk. Lâ şerike lek.”
Tehlil: “Lâ ilâhe illâ’llâhü vahdehû lâ şerîke leh, lehü’lmülkü ve lehü’lhamdü ve hüve alâ külli şey’in kadîr.”
Temcid: “Lâ havle velâ kuvvete illâ billâhi-l aliyyi-lazîm”.
Hatim: Kâbe’nin kuzeyinde yarım daire bir duvarla çevrilmiş olan kısımdır.
Hıcr: Kâbe’nin, hatimle çevrilmiş olan kısmıdır: Kâbe’den sayıldığı için tavaf Hatim’in dışından yapılır.
Hacer-i Esved: İçersinde insanların ruhlar âleminde verdikleri ahitlerinin bulunduğu, Cennet-i Âlâ’dan gelmiş bembeyaz ve büyükçe bir incidir.  Asıl adı Hacer-i Esad’dır. Günahkâr kimselerin ellerini ve yüzlerini sürmelerinden dolayı siyahlaşmış ve Hacer-i Esved adını almıştır. Tavafa başlama yeridir.
Mültezem: Hacer-i Esved’le Kâbe’nin Kapısı arasıdır. Duâların kabul olduğu yerlerdendir.         
Mâkam-ı İbrâhim: İbrâhim Aleyhisselâm’ın ayak izlerinin üzerinde âşikâr olarak görüldüğü mübârek bir taş.
Zemzem: Cebrail Aleyhisselâm’ın çıkardığı mübârek sudur.
Tavâf: Kâbe-i Muazzama’nın etrafında yedi defa dolaşmaktır. Bir kere dolaşmaya “şavt” denir. Yedi şavta, bir tavaf denir.
Tavâf-ı Kudüm: Mekke-i mükerreme’ye varılınca yapılan tavaftır. Bu tavâf, âfâki (Mekke dışından gelen) için sünnettir.
Tavâf-ı Ziyâret: Arafât’tan inildikten sonra yapılan farz tavâftır.
Vedâ tavâfı: Âfâkiler için Mekke-i Mükerreme’den ayrılmazdan önce yapılan vâcip tavaftır. Hac farizası bununla tamam olur.
Izdıbâ: Sonunda sa’y olan tavâfa başlamazdan evvel ridâ’nın bir ucunu sağ koltuk altından geçirip, sol omuz üzerine atmaktır. Böylece sağ omuz ve kol ihrâmın dışında kalır. Kendinden sonra sa’y olan tavâfların her şavtında erkeklere sünnettir.
İstilâm: Tavâfa başlarken ve tavâf esnâsında Hacer-i Esved’in hizâsına her gelişte dönerek namaza durur gibi iki eli kulak hizâsına kaldırıp “Bismillâhi, Allâhü Ekber” diyerek,uzaktan selâmlamaktır.
Remel: Izdıbâ halinde ilk üç savtta adımlar kısaltılmak ve omuzlar silkelenmek sûretiyle sûratli ve çalımlı yürümektir. Diğer dört şavtta normal olarak yürünür.
Safâ ve Merve: Mescid-i Harâm’ın doğusunda, sa’yin yapıldığı 350 m. aralıklı iki tepedir.
Sa’y: Safâ’dan Merve’ye dört gidiş, Merveden Safa’ya ise üç geliş olmak üzere yedi şavttır. Sa’y, haccın ve umrenin vâciplerindendir.
Hervele: Erkeklerin, Safâ ile Merve arasında her geliş ve gidişte iki yeşil direk arasında koşmalarıdır.
Vakfe: Arefe günü öğle namazından sonra Bayram günü Fecir tulu edinceye kadar bir anda olsa Arafta bulunmaktır. Bir de Müzdelife vakfesi vardır ki bayramın birinci gecesi imsak ile güneşin doğması arasında Müzdelife sınırları içersinde bulunmaktır.
Arafât: Mekke-i Mükerreme’nin güney doğusunda yaya beş saatlik (25km) mesâfede bulunan bir mevkidir. Haccın Rüknünden biri olan Arafat vakfesi orda yapılır.
Müzdelife: Mine ile Arâfat arasında Harem sınırları içersinde bir bölgenin adıdır.
Meş’ar-i Harâm: Müzdelife’de Kuzah dağı üzerinde bir tepedir. Şimdi üzerine mescit yapılmıştır.
Mina: Harem sınırları içersinde, Mekke ile Müzdelife arasında bir mevkidir. Mescid-i Haram’a 6,5 km mesâfededir. Cemreler (şeytan taşlanacak yerler) Mina’dadır.
Cemre: Ufak çakıl taşı.
Cemre-i Ulâ: Küçük şeytan. Mina tarafındadır.
Cemre-i Vustâ: Orta şeytan.
Cemre-i Akâbe: Büyük şeytan denir. Mekke-i Mükerreme tarafındadır.
Hedy: Hacda kesilen kurbanlardır. Bu kurbanların kesilme yeri haram hudutlarıdır, minada kesilmesi sünnettir.
Harem: Mekke-i Mükerreme ve civârıdır ki hududları tâyin edilmiş ve nişan dikilmiştir.
Hıll: Harem ile mîkat sınırları arasında kalan yerlerdir.
Mikât: İhrama girmek için belirlenmiş yerler.
Mekkî: Mekke-i Mükerreme haram hudutlarında ikâmet edenlerdir.
Âfâkî: Mikât hâricinden Mekke’ye gelenlerdir.
Eyyâm-ı teşrîk: Zilhicce’nin on birinci, on ikinci ve on üçüncü günleridir. Bu günlerde teşrîk tekbirleri getirildiği için teşrîk günleri denilmiştir.